We hebben in ons land twee maal een ‘babyboom’ meegemaakt. De eerste geboortegolf zijn we alweer bijna vergeten. De introductie van schoon drinkwater leidde eind 19^e eeuw tot een kleine bevolkings-explosie. Het waren vooral de steden die groeiden.

Nu nemen we langzaam afscheid van de meer bekende tweede babyboomgeneratie. Voor deze generatie zijn geheel ‘nieuwe steden’ gebouwd.

De oude steden hadden afgedaan. Naar internationaal voorbeeld zijn in een ring daaromheen ‘new towns’ ontwikkeld. Geplande steden met aandacht voor wooncomfort: ruimte, groen, zichtlijnen en wijkvoorzieningen binnen handbereik. Het werk bevond zich op afstand. De massale intrede van de auto maakte dat mogelijk.

De rollen zijn nu omgedraaid. De new towns vergrijzen. Werk en jonge mensen trekken naar de steden. Hoe gaan de new towns dit veranderende perspectief verwerken? Zijn er ‘opvolgers’ voor de vergrijzende populatie? Hoe blijven ze interessant voor nieuwe generaties?

Karakteristieken van de New Towns:

• Planmatig ontwikkelde steden van enige omvang, op autoafstand van de stad en werklocaties, gebouwd naar modernistische ontwerpprincipes met aandacht voor wooncomfort. Aaneenschakeling van wijken met eigen voorzieningen. Klein of ontbrekend centrum.
• In korte tijd bevolkt door grote homogene groepen bewoners, de ‘babyboomgeneratie’ of kort daaropvolgende generaties. Bewoners zijn er massaal blijven wonen. De voorheen jonge gezinssteden zijn nu gestaag aan het vergrijzen.
• Kleine, verzorgende economie gericht op basisbehoeften bewoners. Op enkele plekken aangevuld met op stad gerichte, toeleverende economische complexen: opslag, logistiek, bouwbedrijven.
• Risico: groeiend ‘achterblijf-sentiment’ populatie, weerstand tegen verandering, populistisch stemgedrag, wantrouwen richting overheid en instituties.

Voorbeeldgemeenten

Alphen a/d Rijn | Dronten | Heerhugowaard | Hellevoetsluis |
Houten |Huizen | Nieuwegein|  Purmerend | Spijkenisse 

Uitdagingen en valkuilen

We komen tot de volgende uitdagingen voor de voorstad:

• Voorbereiden op stevige vergrijzingsgolf: opzet vitaliteitsprogramma’s, aanwakkeren participatie, anticipatie op vereenzaming en verborgen dementie, wooncombinaties (ouderen + studenten).
• Stad gereed maken voor intrede nieuwe generaties: differentiatie woningbouw, opknippen grote gezinshuizen, toevoegen werkfuncties in de wijken, sloop / transformatie gebouwen met functieverlies, verdichting woonwijken.
• Waarschuwing 1. De overdruk op de stedelijke woningmarkt maakt dat ook de ‘new towns’ weer in de belangstelling staan van jonge mensen (veel jonge gezinnen). De reflex kan zijn om grote, nieuwe gezinswijken te gaan bouwen. Vraag is of dat een toekomstbestendige keuze is. Er zit veel mobiliteit en dynamiek in huidige generaties. Bovendien zijn de woonvoorkeuren veel gedifferentieerder geworden. Een wijk naar oude planprincipes kan snel achterhaald zijn.
• Waarschuwing 2. Een gevaar voor de suburbane gebieden is dat ze zichzelf – in een poging te zoeken naar complementariteit – gaan definiëren als het economisch tegengestelde van de kennissteden: bouw, klassieke logistiek, opslag en andere toeleverende activiteiten die een uitweg uit de volle steden zoekt. Dat moet ook gebeuren, maar daarmee is de inzet wel een relatief laagwaardige en ook wel kwetsbare economie, met een groot beslag op de omgeving.