Van familiedrama naar femicide – een blik op de veranderende terminologie en de tegenreactie

In 2022 verscheen een belangrijk boek van Jane Monckton Smith: Dangerous relationships and how they end in murder.

Monckton Smith laat zien dat femicides meestal een vast patroon met acht stappen, of anders gezegd “rode vlaggen”, als voorgeschiedenis hebben (zie afbeelding).

Het boek van Smith is een game changer. De afgelopen jaren is mede onder invloed van haar werk de manier waarop gesproken en bericht wordt over vrouwenmoord veranderd.

De terminologie heeft een draai gemaakt, van het eerder veelgebruikte ‘familiedrama’ naar ‘femicide’.

Monckton Smith laat de patronen zien die schuilgaan achter het drama wanneer mannen (het zijn bijna altijd mannen) hun partner ombrengen en soms hun kinderen vervolgens ook (en in dat geval ook vaak de hand aan zichzelf slaan).

Bij femicide is bijna altijd sprake van duidelijke rode vlaggen, van een tijdlijn die een herkenbaar psychologisch patroon volgt, met duidelijk pathologische kenmerken. Een nieuwe campagne van de rijksoverheid “Waar ben je?” geeft dat op een beklemmende en alarmerende manier weer.

Deze bewustwording en verijking aan kennis is een belangrijke stap in de aanpak en het voorkomen van geweld tegen vrouwen.

Een enorme en hoog nodige vooruitgang! Toch is er ook nog kritiek te horen op het boek van Monckton Smith. Soms gaat die kritiek erover dat er meer redenen kunnen zijn voor femicide dan het patroon dat Monckton Smith laat zien. Dat is natuurlijk terecht, met name als het psychiatrische problematiek en rol speelt, zeker in combinatie met verslavingen. We moeten ons niet blind staren op alleen de rode vlaggen die een rol spelen bij dwingende controle of intieme terreur. De Femicide-monitior (nog een heel belangrijke toevoeging aan onze kennis en het maatschappelijk debat over geweld tegen vrouwen) van de Leidse onderzoeker Marieke Liem laat dat duidelijk zien. 

Maar soms zit er ook een andere ondertoon in de kritiek op Monckton Smith. waarin de rode vlaggen worden gerelativeerd. Daar zit een gevaar in.

Het is natuurlijk goed om te blijven discussiëren over kennis en onderzoek, zo blijven we scherp en verbeteren we elkaar. Maar waar ik bang voor ben is dat discussies over kennis en onderzoek als excuus worden gebruikt om het geweld tegen vouwen zelf te bagatelliseren. Dat er een defensief mechanisme ontstaat om de positie van vrouwen niet verder te versterken. Zoals met de tegenreactie op de #MeToo beweging de manosphere in de schijnwerpers kwam te staan.

Ik hoop dat een beweging uitblijft die terug verlangt naar de term ‘gezinsdrama’, om de schuld van ”de man” als categorie in een ander perspectief te plaatsen. Niet het perspectief van dader en slachtoffer, zoals Monckton Smith zo duidelijk laat zien, maar in een perspectief waarin de dader zelf ook slachtoffer wordt van de dynamiek in een relatie en tot een moord overgaat die hij zelf ook niet zou hebben gewild. Want dat is gewoon een valse voorstelling van zaken.

Gerelateerde artikelen

Een woedende vriendin. Eindelijk

Een woedende vriendin. Eindelijk. Ik heb een vriendin van Turkse komaf. Ik noem haar in dit verhaal A. Ik ken haar inmiddels bijna 35 jaar. Ik heb haar nog nooit zonder hoofddoek [...]

Column: De Amerikaanse middeleeuwen

De Amerikaanse middeleeuwen Protestanten tijdens de recente "No Kings" demonstraties in Amerika. Bron: Pexels We komen nog steeds woorden en begrippen te kort om het fenomeen Trump te verklaren. Maar de afgelopen paar [...]

Meer artikelen

Een woedende vriendin. Eindelijk

Een woedende vriendin. Eindelijk. Ik heb een vriendin van Turkse komaf. Ik noem haar in dit verhaal A. Ik ken haar inmiddels bijna 35 jaar. Ik heb haar nog nooit zonder hoofddoek [...]

Deel 1: de aanstaande bevolkingskrimp

Deel 1: de aanstaande bevolkingskrimp In de vorige Blaauwdruk schreef ik mijn verbazing uit over de razendsnelle daling van de vruchtbaarheid in Turkije, van net boven de vervangingsratio van 2.1 kind per vrouw [...]

Minka’s Kleine Wereldstad

Minka's Kleine Wereldstad Inmiddels werk ik alweer ruim acht maanden bij Blaauwberg. Ik weet nog goed dat ik net een maand binnen was, nog druk bezig om de Ondernemersfondsen een beetje onder [...]

Onderwijs en Armoedebestrijding

Onderwijs en Armoedebestrijding We staan in verschillende steden voor leergangen over armoedebestrijding. Spannend zijn vooral de steden die deelnemen aan het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. In die NPLV-gebieden wonen bij elkaar [...]

Neem contact op

Neem contact met ons op via bijgaande contactgegevens. Wij komen spoedig met een reactie.

Inschrijven voor onze nieuwsbrief: