De Utrechtse Doorbraaktafel: metafoor voor een over-ingewikkelde overheid
De gemeente Utrecht heeft succes geboekt in de dienstverlening aan kleine ondernemers die tijdens en na de coronacrisis vermalen dreigden te worden door de overheidsregels. De voorbeelden zullen u bijstaan. Meest sprekend: een horecabedrijf dat alle vermogen geïnvesteerd heeft in een start-up, inclusief het aannemen van personeel, om op 1 maart 2020 van start te gaan, twee weken later moet sluiten vanwege de eerste lock-down en vervolgens niet in aanmerking komt voor een overbruggingsvergoeding, omdat die vergoedingen gebaseerd werden op de omzet van het vorige kwartaal.
Utrecht heeft veel ondernemers kunnen helpen met een combinatie van twee methodes.
De eerste was het benaderen van ondernemers die een coronaregeling hadden aangevraagd, met de vraag of ze een ‘toekomstgesprek’ wilden voeren. Dat lijkt heel simpel. Maar de routine in Nederland is dat de overheid vooral schriftelijk communiceert en het dan over regels wil hebben. Dan valt het erg op als plotseling een telefoontje van een serieuze, goed ingevoerde ambtenaar komt met een heel indringende vraag: ‘hoe gaat het met u en uw zaak?’ Die paar duizend telefoontjes leverden meer goodwill voor de gemeente op dan jarenlange communicatiecampagnes. Er gaat niets boven echte belangstelling. En dat geldt ook voor de gestructureerde ‘toekomstgesprekken’ waar de gebelde ondernemers voor konden opteren.
De tweede methode was die van de doorbraaktafel. Deze methode is afkomstig uit de jeugdzorg. De jeugdzorg is enorm ingewikkeld georganiseerd. Daar valt op te mopperen, maar voor een deel kan het niet anders. Hulpvragen kunnen heel specifiek zijn en schaarse deskundigheid nodig hebben. De bevoegdheden om wel of niet in te grijpen zijn wettelijk nauw omschreven; je moet ingrijpen met een hand op de rug gebonden. De groeiende vraag is niet bij te benen door tekorten aan personeel en budget. Een doorbraaktafel is dan een manier om een vastlopende casus toch vlot te trekken: alle betrokken disciplines gaan om tafel en leggen hun informatie en visie neer. Niet teveel opschrijven en vastleggen, want dan kom je in de knoei met privacyregels en taakomschrijvingen. Gewoon een open en professioneel gesprek. En daarna een knoop doorhakken. In de wereld van zorg en welzijn is er de metafoor van de dakpannen: in de keten van de dienstverlening liggen de activiteiten als dakpannen over elkaar heen. Maar dat klopt nooit. Het dak lekt altijd. Een doorbraaktafel kan geforceerd alsnog dat lek dichten.
De gemeente Utrecht, bijgestaan door een netwerk van bedrijven die diensten verlenen aan ondernemers, gebruikte de doorbraaktafel als een methode om de tussen-wal-en-schip-vallers uit de coronaperiode te helpen. De resultaten bevielen zo goed, dat de tafel ook na corona in stand bleef. Ook buiten crisistijd kunnen kleine ondernemers vermalen worden. Elke overheidsregel op zich is wel verklaarbaar. Maar de combinaties van regels kunnen een helse warboel vormen.
Blaauwberg kreeg de vraag om een boek te schrijven over de Utrechtse Doorbraaktafel. Een boek, geen rapport. Het is intussen verschenen onder de titel: ‘Tussen rafelrand en middelpunt’ (isbn 978-90-9037533-5, €10.95).
Er zijn tenminste twee verschillen tussen een boek en een rapport. Het eerste verschil is de vrijheid van de auteur. Een rapporteur krijgt van zijn opdrachtgever mee waar hij over moeten rapporteren en in welke bandbreedte zijn conclusies moeten liggen. Maar een schrijver krijgt de vrijheid om zijn eigen fantasie aan te boren. Dat laatste was het geval bij ‘Tussen rafelrand en middelpunt’. Utrecht wilde dat we zeven ondernemers interviewden, verder konden we met alles aankomen dat we relevant achtten. We konden beginnen over het verschil tussen ingenieurs en bricoleurs, over de European Regional Index, over Utrecht als ‘stad van aankomst’ en over ondernemerschap als emancipatie. Het was allemaal goed.
En het tweede verschil is de vormgeving. Een rapport is platte tekst, met wat illustraties. Een boek krijgt een vormgeving mee, in dit geval van de vaardige hand van Antwerpenaar Jan van der Linden. Een mooi ontwerp vergroot de waarde van de woorden.
Het eerste exemplaar van het boek werd in oktober aan de Utrechtse wethouders van economische en sociale zaken overhandigd. Bij de boekpresentie merkten we als auteurs twee dingen op.
Ten eerste: goede dienstverlening aan kleine en marginale ondernemers is niet alleen belangrijk voor die ondernemers. Het is ook belangrijk voor de stad zelf. Utrecht is mogelijk de best functionerende stad van het land. Bijna 70% van de beroepsbevolking is hoogopgeleid. Economie en cultuur bloeien. En dat heeft een prijs. De stad wordt langzamerhand een ‘bubbel’ van gelijkgezinden, een monocultuur van mensen waar het goed mee gaat. Er is een kleine stroom verhuizers van Utrecht naar Rotterdam: daar is tenminste nog avontuur, zijn rafelranden en andersdenkenden. Zo bezien dreigt Utrecht iets van de stedelijke ziel te verliezen: dwarse mensen en emancipatie horen bij een stad.
En ten tweede: de reflex in gemeentelijk Nederland is altijd om een succes tot model te maken, om er een organisatievorm uit te gieten. Maar de doorbraaktafel laat zich niet ‘regelen’. De tafel is gezegend met een stel gedreven mensen die door roeien en ruiten gaan. Haal die weg, zet er wat rustiger types neer en binnen de kortste keren is de tafel een gewoon overlegplatform. De doorbaaktafel is een ‘testcase’ of de overheid blijvend ruimte biedt aan afwijkelingen, geëngageerde ambtenaren. We symboliseerden dat tijdens de presentatie met een klein cadeau voor de Utrechtse projectleider, Rebecca Wolfs: een antieke, gietijzeren spijker, die ooit in een dwarsligger zat op een verlaten spoorlijn. Dwarsligger is een woord met twee betekenissen: enerzijds iemand die niet netjes binnen de lijnen kleurt en er een eigen koers op na houdt. En anderzijds een verbindingsstuk tussen twee rails of koersen. Twee heel verschillende betekenissen. Maar misschien ook wel niet. Misschien moet je als mens wel een beetje dwarsligger zijn om te kunnen verbinden. Zonder dwarsliggers geen doorbraaktafel.
Gerelateerde artikelen
Voorkom armoede, school arbeidsmigranten
Voorkom nieuwe armoede: scholing arbeidsmigranten Deze column verscheen eerder in "Regio in Beeld - Holland Rijnland" van UWV. Bijna kamerbreed hebben politieke partijen armoede op de politieke agenda gezet. Daar is veel [...]
De Utrechtse Doorbraaktafel
De Utrechtse Doorbraaktafel: metafoor voor een over-ingewikkelde overheid De gemeente Utrecht heeft succes geboekt in de dienstverlening aan kleine ondernemers die tijdens en na de coronacrisis vermalen dreigden te worden door de overheidsregels. [...]
“Het dorp” van Wiegersma en Deurne anno 2023
“Het dorp” van Wiegersma en Deurne anno 2023 We zijn als bureau in het hele land actief. Zeker als het aankomt op het onderwerp 'ondernemersfonds'. Op tientallen plekken hebben we ondernemers en gemeenten [...]
Een Blaauwberg rapport en het LBSP
Regionaal inzicht en snel schakelen – wat een Blaauwberg rapport kon betekenen voor de ontwikkeling van het Leiden Bio Science Park Door Ute Jansen en Aart van Bochove Het Leidse Science Park [...]
Buurman’s gras is altijd groener
Buurman's gras is altijd groener. Leren van verschillen tussen regio's Bron: Fieggentrio Voor een beroepssocioloog is die mode van de omgekeerde vlaggen een feest. Je kunt precies zien waar de perceeleigenaren politiek [...]
De arbeidsmarkt door de flessenhals: hoe de demografie de arbeid gaat veranderen
We lijken er allemaal door verrast: het tekort aan arbeidskrachten neemt plotseling massale vormen aan. Waar heeft dit mee te maken? Wat zijn de verwachtingen voor de toekomst? En kunnen we er iets aan doen?
Meer artikelen
Mevrouw Kuiper stemt tot nadenken
Mevrouw Kuiper stemt tot nadenken Mijn moeder bracht haar laatste jaren door in een zorgcentrum. Zo’n klassiek bejaardenoord: een op z’n kant gezette sigarendoos, kleine studio’s aan lange gangen, een recreatiezaal als [...]
Het verschil tussen aso en adel
Het verschil tussen aso en adel - het verbindend vermogen van een lokale elite Journalist Gertjan van Schoonhoven had een ‘long read’ over Wassenaar in het zomernummer van EW (voorheen Elsevier). Hij citeerde [...]
Column Ondernemersfonds #4: Participatie
Column Ondernemersfonds #4: Participatie en de kunst van het loslaten Het Ondernemersfonds. Het concept is aan onze tekentafel ontstaan. We hebben tientallen fondsen in de startfase mogen begeleiden. En we staan vele [...]
Hoe Blaauwberg de internationale studenten redde
Hoe Blaauwberg de internationale studenten redde Fianne de Boer Ik doe al jaren vrijwilligerswerk voor de Orientation Week Leiden (OWL), de introductieweek van de universiteit Leiden voor internationale studenten. Sinds ik [...]
Lerende netwerken 1: De Basics
Lerende netwerken - een bijzondere vorm van samenwerking | Deel 1: de basics Breng mensen samen, deel ervaringen, en leer samen! Het werken in lerende netwerken is een beproefde methode voor competentieontwikkeling [...]
Colomn Ondernemersfonds #3: betekenis van draagvlak
Column Ondernemersfonds #3: Betekenis van draagvlak Het Ondernemersfonds. Het concept is aan onze tekentafel ontstaan. We hebben tientallen fondsen in de startfase mogen begeleiden. En we staan vele bestaande fondsen bij in ambities [...]
Neem contact op
Neem contact met ons op via bijgaande contactgegevens. Wij komen spoedig met een reactie.
Inschrijven voor onze nieuwsbrief:
- 071-524 7500
- 06- 1217 2126 (Rob)
Vestwal 2-4 , 2312 NP Leiden