De oude dag als wachtkamer, in een aangepaste omgeving waar geen plaats is voor ambities. Ik moest aan dat verdwenen patroon denken bij onze laatste reis naar Zuid-Afrika. Ik kom graag in dat land. Alle clichés over de pracht en de ruimte zijn waar. Het is natuurlijk een kostbare operatie. Je moet er voor sparen, maar dan is het fantastisch om de grijze Hollandse winter te onderbreken voor de zuidelijke zomer. En er is daar een permanente sociale revolutie gaande. Mateloos boeiend om waar te nemen en over te praten.
Deze keer was de westkust het einddoel. De Benguela-stroom laat het koude water van Antarctica daar op de hete kust botsen. Het water is te koud om te condenseren en uit te regenen. Het gevolg is een oceaan die niet boven de 13 graden komt, een ruige woestijnkust en het bijna verblindende, witste licht van de planeet.

Op steeds meer plaatsen langs die lege kust bouwen de Zuid-Afrikanen bungalowdorpen. Soms als tweede huis voor stedelingen, vaak als permanent huis voor senioren. ‘Elke golf is anders, elke zonsondergang is anders’, zeggen ze enthousiast. Ze verstaan de kunst om het leuk te hebben met helemaal niets. Het zijn luxe wachtkamers. Helemaal in het noorden, vlakbij de grens met Namibië, ligt het Richtersveld. Een droog, leeg en oeroud berggebied. Aan de kust – op tien uur stevig doorrijden vanaf Kaapstad of Johannesburg – ligt het nietige Port Nolloth aan de koude oceaan.

Later die dag zijn we in het centrum van Port Nolloth. Een behoorlijke winkel, een paar kleinere, een bescheiden hotel en wat overheidsgebouwen. En een bibliotheek, waar ik een praatje aanknoop met de chef. Maurice, heet hij, en hij weet dat zijn taal – het Afrikaans van de kleurlingen – en mijn taal – het Nederlands – iets met elkaar te maken hebben. Hij zegt dat hij het liefst de bibliotheek uit het centrum naar de locatie zou verplaatsen. De mensen daar hebben hem het hardste nodig. En nu is het twee kilometer lopen. Ik spreek terloops mijn verbazing uit over die muur tussen de locatie en KaiKai. Maar hij corrigeert mij. De muur staat lokaal bekend als de ’wall of expression’. De panelen zijn beschikbaar voor kunstenaars uit de locatie, om te beleggen met mozaïeken. Het werk ligt nu stil, maar ooit wordt die muur misschien het grootste ‘land art’ project van Afrika.
Met die kennis gewapend, ga ik terug en begin met stomheid geslagen aan een dwaaltocht: een hete zon, een koude zee, een doodstille leegte aan het einde van de wereld, een kronkelende betonnen muur met panelen, gevuld met in steentjes gelegde namen van inwoners van Port Nolloth. En met bloedmooie symbolische mozaïeken. Achteraf blijkt er best iets op internet te vinden te zijn over de muur. Maar het verhaal is te onwaarschijnlijk. Eenmaal voltooid, zou het een einde maken aan de stilte van de woestijn. Het zou een reisdoel worden van de toeristenindustrie, een attractie pur sang.

Bij de uitgang van het project wordt ik staande gehouden door een jonge vent. Hij heet Jacques en vertelt dat KaiKai geen ‘snel geld’ van een vastgoedpartij is. Het is een project van een echtpaar uit Johannesburg, dat ooit verliefd werd op deze afgelegen plek en met eigen geld een titanenklus begonnen is. Het duurt al tientallen jaren en gaat misschien wel generaties duren: de wijk en de muur. De vergelijking met de Sagrada Familia van Gaudi dringt zich op, de basiliek waarvan de bouw in 1882 begon, die al een miljoenenpubliek trekt maar nog steeds niet klaar is. Nu staat de Sagrada Familia middenin een populaire stad, Barcelona. En de ‘wall of expression’ staat in de wildernis. Hoe krijg je zo’n project in vredesnaam weer aan de praat?

De sleutel ligt – denk ik – bij die villabewoners. Die moeten doorkrijgen dat ze ofwel in een veredelde aanleunwoning kunnen gaan wachten, ofwel deel uit kunnen maken van een bijzonder experiment. En bij Blaauwberg gaan we nadenken of we ook een paneel kunnen adopteren. Hoe zouden we ons willen uitdrukken? Hoe willen we communiceren met de mozaïekers uit de locatie?