Als ik terugdacht aan mijn eigen aardrijkskundelessen op de middelbare school, werd ik daar niet direct laaiend enthousiast van. Lezen, reproduceren, onthouden, opnieuw. Wellicht vond ik tektonische platen niet al te interessant, ondanks dat ze je wel vulkanen geven.

Al snel zat ik samen met acht docenten uit Leiden aan tafel. Ik bleek niet de enige met vragen. Maar ondanks die aarzelingen kwamen er vrijwel meteen talloze ideeën los. Het voorstel om er een doeboek van te maken, trok me direct. Een boek met opdrachten, waarmee je niet alleen leest en reproduceert, maar vooral zelf op pad gaat. De stad ontdekken, in het echt! Dáár zat energie in.

Gaandeweg kreeg het boek steeds meer vorm. En eerlijk: dit is een didactisch bijzonder boek geworden. Een lesboek zoals dit kan ik mij niet herinneren uit mijn schooltijd (en die is toch nog maar zeven jaar geleden). Het is een boek dat niet alleen kennis overdraagt, maar dus ook een betoog durft te voeren. En waarom ook niet? Het zet je aan het denken. Wat wordt er eigenlijk beweerd? En wat vind ik daarvan?

Het maakt nieuwsgierig, mij in ieder geval. Je eigen brein en gedachten móéten gebruiken, hoe leuk! Met ChatGPT blijkt dat soms toch best tegenwoordig lastig. Dat is cool: een schoolboek waarin je niet braaf tot je neemt wat iemand anders zegt, maar waarin je zelf ontdekt, onderzoekt en beargumenteert. En dat in je eigen stad, die je misschien dacht te kennen, maar die ineens nieuw voor je openklapt.

Ik ben zelf opgegroeid in de buurt, in Katwijk (wel geboren in Leiden!), zat op school in Oegstgeest en kwam daardoor veel in Leiden. Daarna studeerde en woonde ik vijf jaar in Leiden. Ik ging elk jaar naar Leidens Ontzet, een groot feest in de stad, wat voor mij extra speciaal was, want ik ben 2 oktober jarig. Dat grote feest was natuurlijk niet voor mij persoonlijk, maar toch voelt het stiekem alsof de stad ook een beetje mijn verjaardag viert – ook al ben ik natuurlijk op de verkeerde dag geboren; het had 3 oktober moeten zijn. Ik kwam en kom in de stad om musea te bezoeken, een nieuwe winterjas te kopen, cadeautjes te kopen voor verjaardagen, uit eten te gaan, oh, en natuurlijk om met plezier bij Blaauwberg te werken, noem maar op. Je zou kunnen zeggen dat ik de stad aardig goed ken.

En ondanks mijn kennis over de stad, stapte ik een hele nieuwe wereld in toen ik het boek las. Misschien is het daarom dat dit project me extra aanspreekt: het boek nodigt uit tot ontdekken, ook al zijn er al dingen bekend. Je mag zelf op pad, je eigen stad in. De stad waar je dagelijks komt, maar die je vaak minder goed kent dan je denkt. Tijdens een gesprek met Aart werd mij gevraagd: “Wat doet zo’n boek nu met jou?” “Jij bent immers zelf de doelgroep.” Mijn antwoord kwam zonder aarzelen: dit boek maakt me nieuwsgierig, het raakt me, het drijft me om verder te kijken.

En het mooiste? Ondanks dat ik dacht de stad al goed te kennen, heb ik door het boek zoveel nieuwe dingen geleerd, waarvan ik niet eens had kunnen bedenken dat ze bestonden. Dat vind ik echt heel bijzonder. Je kunt een stad kennen, leren kennen, en dan uiteindelijk ook écht kénnen. Maar om het echt te kénnen is er vast nog een boek nodig, of twee.

Dat is voor mij de essentie van Leiden Kleine Wereldstad: het legt niets op, maar het lokt uit. Het maakt je eindeloos nieuwsgierig. En ondanks dat ik het boek een miljoen keer heb doorgelezen, spelfouten eruit gehaald en afbeeldingen heb gezocht, ken ik het inmiddels uit mijn duimpje. Toch heb ik het met veel trots opengemaakt en gelezen. En verplicht geroken, op Aart’s verzoek.

Ook al ben ik op de verkeerde dag geboren, tijdens Leidens Ontzet loop ik met een grote glimlach door de stad. Ik geniet van de energie, de verhalen van mensen die ik niet ken en de plekjes die ik wél ken. De stad voelt elke keer als nieuw. En dat is precies wat Leiden Kleine Wereldstad ook doet: de stad voelt als nieuw, ook al ken je haar nog zo goed! Leiden mag misschien geen grote wereldstad zijn, maar wie goed kijkt, ontdekt dat de hele wereld er in terug te vinden is.

Ik wens iedereen die het boek gaat lezen ontzettend veel ontdekplezier – en ga erop uit!