We kijken eerst naar de kennissteden.

Bij de kop van het peloton is BBB niet verder gekomen dan een kleine minderheidspositie. Linksliberaal is daar op weg naar een tweederde meerderheid. Voor die steden is dat goed nieuws, om economische redenen. We leven in politiek heftige tijden. Politieke stabiliteit is in dit soort tijden een eigenstandige vestigingsfactor. Private en publieke investeerders willen niet investeren in gebieden waar bij elke verkiezing de inhoudelijke wind weer kan draaien. Nu al gaat de groei aan inwoners, werkgelegenheid en waardetoevoeging onevenredig veel naar juist die kennissteden. Dat zal zo blijven.
Alleen in Groningen heeft BBB net iets meer dan een deuk in een pakje boter kunnen slaan. Een nogal bescheiden deuk, voor de hoofdstad van onze geplaagde aardbevingsprovincie. Ook Groningen kiest voor stabiliteit en niet voor avonturisme.

Wie de politieke inhoud een beetje kent, heeft weinig reden om bang te zijn voor dat etiket ‘linksliberaal’. Het hele gedachtengoed van wat 25 jaar geleden het politieke midden was met het CDA als symbool, is dat links-liberale blok in geschoven: publiek-private samenwerking, klassentegenstellingen overbruggen, polarisatie tegengaan, iedereen meenemen, balans tussen natuur en economie, partnerschap en civil society. Inhoudelijk gezien is niet BBB, maar linksliberaal het nieuwe CDA.  

Ronduit indrukwekkend is wat er in Rotterdam gebeurt. Er waren de laatste tijd meer signalen dat Rotterdam aan het veranderen is: hoogopgeleiden die in de stad blijven, veel start-ups, trekpleister voor jonge vrouwen, steeds gemakkelijker omgang met diversiteit. Rotterdam wordt al de eerste post-multiculturele stad van Nederland genoemd. Dat is nu electoraal verzilverd. Er zijn analisten die Rotterdam de proeftuin voor politieke innovatie noemen. Zou dat kloppen? Rotterdam was de eerste stad waar het populisme in de persoon van Pim Fortuyn voet aan de grond kreeg. Gaat Rotterdam nu de eerste stad worden die er weer afscheid van neemt? Het is geen gelopen race. Het nieuwrechtse blok van FvD, PVV, JA21 en BvNL scoort in Rotterdam nog steeds 17% (niet in de tabel), dat is dubbel zoveel als in Amsterdam, Utrecht of Leiden. Maar de stad is in beweging. 

Dan Almere, Zoetermeer en Emmen. Of Enschede, Assen en Alkmaar. Politiek gefragmenteerd, weinig samenhang, instabiel ecosysteem voor investeringen, lastig om talent vast te houden. Er is veel gezegd over de kloof in Nederland tussen Randstad en niet-Randstad, tussen stad en platteland, tussen de “witte wijndrinkers” uit de grachtengordel en de “hardwerkende Nederlanders” daarbuiten. De echte tegenstelling is die tussen twee handenvol kennissteden met groeiende bevolkingen en groeiende economieën verspreid door het land, met Eindhoven, Rotterdam, Den Haag, Arnhem en nog een paar steden die een snelle evolutie doormaken aan de ene kant; en de boze rest van het land aan de andere kant. Voor die kennissteden goed nieuws, voor het land als geheel een Amerikaans, Engels of Italiaans  schrikbeeld. Een cultuuroorlog tussen internationaliserende en innoverende steden die de jongeren en talenten aanzuigen en een verongelijkt achterland dat wegzakt in polarisatie.

En dan is er nog de optie van een generatiewisseling. BBB is sterk in de vestingen van de babyboomers, zoals de ‘new towns’ als Alphen en Zoetermeer. De kennissteden zijn al door de prop van die dominante generatie heen en hebben demografisch meer gemixte opbouw. Moeten de babyboomers eerst weg zijn voordat we weer tegenstellingen kunnen overbruggen?