Wij zijn Blaauwberg, het enige sociologische adviesbureau in Nederland. We doen onderzoek en leveren visies met een ziel. Voor opdrachtgevers in het publieke domein en daar net buiten. We werken vanuit de metafoor van de jonge hond en de oude wolf: we gaan graag voor onze opdrachtgevers het gevecht aan, met de nodige dosis ervaring en overzicht.

Klanten komen naar ons wanneer ze op zoek zijn naar nieuwe inzichten, de nodige energie en realisatiekracht. We plaatsen hun vraagstellingen altijd in de context. De motieven van spelers begrijpen, voldoende geschiedenis en economie erbij halen. Feiten en cijfers zijn belangrijk, maar nooit zonder een verhaal, duiding en/of visie.

Een rapport is vaak het eindproduct. Maar het gaat altijd hand in hand met actie: kennisoverdracht, keuzes, een organisatie inrichten, een werkend ontwerp achterlaten. Papier moet gaan ‘leven’. We zijn goed in ‘community building’: in losse onderdelen de samenhang zien en versterken. Op het niveau van een bedrijf, een wijk, een stad en een regio.

We weten veel over de lokale economie, zijn goed thuis in het sociaal domein en zijn gedreven bouwers aan de ‘civil society’. En aan samenwerking van de overheid met die civil society. Een vast symbool voor die gedrevenheid is het ondernemersfonds. Een concept dat aan onze tekentafel is ontstaan en intussen een beweging voor emancipatie van het lokale bedrijfsleven is geworden.

Wij werken regelmatig samen met andere bedrijven ter verrijking van onze eigen kennis. Hieronder onze belangrijkste partners.

Gebruikswaarde als belangrijkste motief

Blaauwberg streeft in z’n beleidsonderzoek, beleidsadvies en beleidsondersteuning een zo groot mogelijke gebruikswaarde voor de opdrachtgever na: de opdrachtgever krijgt als het even kan een inhoudelijk verhaal, informatief en argumentatief, voorzien van veel context, met begrip voor de politiek-bestuurlijke omgeving, genuanceerd maar duidelijk genoeg om er een koers aan te kunnen ontlenen. Het genereren van gebruikswaarde en het scheppen van een handelingsperspectief voor de opdrachtgever is het doel van het werk.

Het beleidsadvies heeft geen wetenschappelijke pretenties in de academische zin van het woord. Dat wil niet zeggen dat beleidsadvisering alleen maar praktisch van aard is. Werkstijl, omgang met informatie, methodische keuzes en beroepsintegriteit zijn mede bepaald door een wetenschappelijke inspiratie.

Max Weber

Blaauwberg haalt die wetenschappelijke inspiratie uit de traditie die in de klassieke sociologie begonnen is met Max Weber (1864-1920). Enkele van diens methodische uitgangspunten:

• De werkelijkheid is ‘onttoverd’. Er ligt achter de werkelijkheid geen objectieve zin die voor iedereen geldt. Het aantal structuren dat in de sociale werkelijkheid onderscheiden kan worden, is in beginsel oneindig. Het is onmogelijk een afbeelding te maken van de werkelijkheid. Een ‘ware’ theorie bestaat niet. Modellen en mathematische beschrijvingen zijn interpretaties, die behulpzaam kunnen zijn om houvast te vinden in die sociale werkelijkheid. Dat houvast is nodig, niet om een plek te vinden in de objectieve werkelijkheid (die bestaat immers niet), maar om je te kunnen verhouden tot anderen.
• Kennis over de sociale werkelijkheid is een constructie. Die constructie begint bij een construerend subject. Door inzet van gedeelde begrippen en methodische regels kan een constructie intersubjectief worden: het kan zich gaan lenen voor vergelijking en onderling gesprek. Maar objectief – in de zin van refererend aan een zelfstandig bestaande zin achter de werkelijkheid – wordt een constructie nooit.
• Een mooi voorbeeld van een constructie is een ‘ideaaltype’. Een ideaaltype is een formulering van een sociaal fenomeen met een aantal hoofdkenmerken die voor intersubjectief gesprek hanteerbaar en plausibel zijn. Beroemde voorbeelden van ideaaltypen zijn het charismatisch leiderschap, het traditionele, het rationele en het bureaucratische leiderschap. Een even beroemd voorbeeld is de protestante werkethiek. Weber legt een verband tussen die werkethiek en de opkomst van het kapitalisme in Europa. Dat verband kan nooit ‘bewezen’ worden in de mathematische zin van het woord. En ook nooit definitief ontkracht. Het kan behulpzaam zijn, perspectief bieden, nuances aandragen.
• Plausibiliteit en causaliteit zijn belangrijke eisen aan een sociaal-wetenschappelijke constructie. Plausibiliteit in de zin dat de constructie gedeeld en begrepen kan worden, tegenspraak oproept, onderzoek en reflectie uitlokt, feiten en cijfers schept. Plausibiliteit betekent dat je er mee kunt werken, acties kunt beramen. Causaliteit in de zin dat er over oorzaken en samenhangen gesproken kan worden. Kennis moet relationeel zijn: het moet fungeren in een patroon van actoren.

Wiener Kreis

Een tweede inspiratiebron komt ook uit de (laatklassieke) sociologie: de Wiener Kreis. Anders dan Weber, gingen deze mensen er wel van uit dat er ergens een ‘rotsbodem’ ligt van harde sociale feiten, die ook zonder het interpreterend subject bestaan. In die zin keken ze naar de natuurwetenschap: ooit zal de sociale werkelijkheid kenbaar en meetbaar zijn, al is de weg lang.

Echt spannend wordt het pas omdat de Wiener Kreis de cijfer- en feitenbehandeling plaatst in de context van democratie, transparantie en emancipatie. Feiten moeten spreken, in een samenhang worden aangeboden en bruikbaar zijn in het democratisch en publiek discours. Zomaar feiten de lucht in schieten, is geen onderzoek. Feiten moeten gemodelleerd worden tot ze beleidsactoren om hun eigen koers te bepalen. En in die vroege jaren waren de beleidsactoren waar de Wiener Kreis het over had, vaak arbeiders. De adembenemende loopbaan van de ook in Nederland bekend geworden Otto Neurath (1882-1945) en zijn inzet voor het onderwijs, de sociale huisvesting en de algemene toegankelijkheid van expert-kennis is nog steeds een voorbeeld van hoe een sociaal analyticus in het leven kan staan.

Praktijkvertaling

Praktische uitgangspunten in het werk van Blaauwberg waarin deze uitgangspunten zichtbaar worden zijn:

• Liever geen ‘foto’ of momentopname van een beleidsproces. Voorrang voor een historische benadering: hoe zijn de stad, de regio, het sociale vraagstuk, het beleidsprobleem geworden tot wat ze zijn? Wat waren de keuzes waar de voorgangers van de huidige beleidsmakers voor hebben gestaan? Hoe hebben ze het toen opgelost?

• Terughoudend gebruik van cijfers en van meettechnieken. Cijfers waar geen plausibele duiding voor is, terzijde leggen. Cijfers uitsluitend in een context presenteren, verbanden tonen.

• Liever twintig interviews met ‘movers and shakers’ dan een schriftelijke enquête onder 500 respondenten

• Oppassen met stellige uitspraken over resultaten van beleid. Elke makelaar weet: de waarde van een huis wordt niet bepaald door de inspanning van de bouwer. Het is omgeving – omgeving – omgeving. Wat voor een huis geldt, geldt te meer voor een sociaal feit: de beleidsmaker beïnvloedt en voegt toe, maar doorslaggevend is context – context – context. Hulde voor beleidsmakers die het gewenste resultaat formuleren in termen van dynamiek en mensen in beweging krijgen, en niet in termen van ‘kijk mijn beleid toch eens effectief zijn’.

• Er is geen werkelijkheid die zich laat afbeelden compleet met een knoppenbord. Suggereer dan ook niet meer bestuurbaarheid van markt en samenleving dan historisch gezien plausibel is. Ontneem beleidmakers de mythe van het knoppenbord en spreek hun interpreterend vermogen als handelend subject aan. De beleidswerkelijkheid is geen anonieme machine waarvan je de besturing moet kennen, maar een dynamisch verhaal waarnaar je met historische kennis, integriteit en bescheidenheid moet kijken.

• Beeld niet af, maar construeer. Probeer daartoe feitenbehandeling, inspiratie en activering met elkaar te verbinden. Maak gebruik van interregionale, internationale en historische vergelijkingen en van metaforen. Probeer de context van beleidsmakers te verrijken, plaats hun handelen in een lange termijn perspectief.

• Voorkeur voor academische economen met een meervoudig perspectief: geschiedenis, politieke context, cijfermatige analyse, procesinzicht, enzovoort. Michael Porter (1947), de econoom van de concurrentieverhouding tussen regio’s, landen en sectoren, is daar een voorbeeld van.

Op periodieke basis versturen wij een nieuwsbrief naar onze contacten. Hier vindt u een overzicht van onze meest recente nieuwsbrieven. U kunt zich helemaal onderaan deze pagina aanmelden voor deze nieuwsbrief.

We zijn in onze vrije tijd betrokken bij verschillende vrijwilligersprojecten. We ondersteunen een tweetal sportverenigingen in Leiden met kennis en in schrift: eredivisie basketbal club ZZ Leiden en voetbalclub VV Roodenburg. Daarnaast doen we het nodige op projectbasis.

Voor de Turkse gemeenschap in Leiden hebben we meegewerkt aan de publicatie van twee boeken. ‘De toekomst zal veel beter zijn’ (2015): een bundel herinneringen van en interviews met mensen van Turkse komaf die in de loop van de jaren ’60 naar Leiden en omstreken kwamen. En ‘Hard werken en altijd onderweg’ (2022), over aankomst en opkomst van Turkse ondernemers in een Hollandse stad.

Aart heeft een aantal boekjes geschreven waarin hij persoonsbiografieën verbindt aan lokale geschiedenis en context. Waaronder: ‘De stad en de ondernemer’  (over Leiden en Sjaak Scheffer), ‘De man die vrij is, boezemt angst in’ (Jos Albers, een leven lang koopman op het Waterlooplein), ‘Een orgeltje naar Frankrijk’ (Stad en wereld in het leven van Hein van Woerden).

Rob is oprichter en voorzitter van het culture bewonersinitiatief Wij(K)unst Leiden. In 2021 lanceerden zij Zuidwest Symphonies; een wandeling met audiotour door de Componistenbuurt in de Leidse wijk Zuidwest. Op www.zuidwestsymphonies.nl zijn muziek, videofragmenten en biografieën te vinden van de naar componisten vernoemde straatnamen in Zuidwest.

Jeroen is voorzitter van een lokale afdeling van een landelijke politieke partij en bestuurslid van een lokale sportvereniging.

Ute is actief voor de Soroptimisten Leiden, een serviceclub om de rechten, de positie en het leven van vrouwen en meisjes wereldwijd te verbeteren.