Value for money? De resultaten van beleid verbeeld.

Anders verantwoorden op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling

Hoe bepaal je of beleid gewerkt heeft? Nog een stap verder: hoe bepaal je of in beleid toegekend budget ook echt effect heeft gehad? En hoeveel effect dan? Oftewel: hoe bepaal je de value for money van beleid?

Die vraag kreeg ik vorig jaar op een terrein waar je zo’n ‘harde’ vraag misschien niet direct verwacht: het terugdringen van huiselijk geweld en kindermishandeling.

Output en outcome?

Het is gebruikelijk geworden om evaluatie- en verantwoordingsinformatie op het niveau van output en outcome uit te willen vragen. Ook in het sociaal domein. Terwijl iedereen eigenlijk ook wel weet dat je beleidsinspanningen nooit kan isoleren van andere (maatschappelijke) invloeden. De vraag stellen naar de kwantitatieve effecten van beleid in termen van input en output is jezelf een beetje voor de gek houden. Maar het lijkt beter dan niks.

Anders verantwoorden

Toch lijkt me dat als ambitieniveau te laag. Het moest toch kunnen om juist voor de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling te laten zien hoe beleid het werk van de professionals kan verbeteren (of juist niet)? Maar dan moesten we wel echt de praktijk in. Geen abstracte cijfers, maar op zoek naar wat er echt in het werk van professionals aan de hand is.

We sloten daarbij aan bij een nieuwe manier die in opkomst is om te verantwoorden welke resultaten beleid heeft. Wouter ’t Hart spreekt van ‘anders verantwoorden’, de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur over ‘rijker verantwoorden’. De kern: laat aan de hand van casuïstiek en ervaringen van betrokken professionals en burgers zien wat er in de praktijk gebeurt en probeer aan de hand van kwalitatief onderzoek en storytelling te onderbouwen wat wel en niet werkt. En waarom wel of niet.

Vier jaar Ontwikkelagenda Veiligheid Voorop

Met een aantal medewerkers van de politie, de Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, de drie Reclassingsorganisaties (3RO) en het Openbaar Ministerie heb ik dit jaar op de manier van ‘anders verantwoorden’ een verantwoording opgesteld van de Ontwikkelagenda Veiligheid Voorop. Veiligheid Voorop stamt uit 2018 en zet in op de verbetering van “de vroegtijdige samenwerking in de samenloop van zorg en straf bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling.”

Uitgangspunten, onderzoeksvragen en indicatoren

De leidende vraag was: wat hebben de samenwerkingspartners in Veiligheid Voorop moeten investeren in en aan opbrengst kunnen realiseren uit de Ontwikkelagenda? Waar moesten ze op sturen en wat konden ze aan resultaat verwachten? En wat leverde dat dan op?

Om dat in beeld te krijgen hebben we ingezet op resultaatverantwoording vanuit drie uitgangspunten:

  1. Inzichtelijkheid in benodigde inzet en inspanningen
  2. Plausibiliteit en waarde van resultaten (value case in plaats van business case)
  3. Transparantie van verbetermogelijkheden en leereffecten.

Dat leverde het volgende onderzoeksvragen op:

Ontwikkelinspanningen Wat heeft een organisatie nodig om het beleidsprogramma te implementeren?
Uitvoeringsinspanningen: meer en minderwerk Wat heeft een organisatie nodig om dat vervolgens uit te voeren? En waar en wat levert dat in het werkproces aan meer- of minderwerk op?
Waarde Hoe laat de praktijk zien of het goed werkt, of niet?

We kozen voor de term “waarde” en niet voor termen als “opbrengst” of “baten”. Het ging immers om meer dan alleen kwantificeerbare resultaten op organisatieniveau, het gaat om de impact op het goed handelen van professionals en het daarmee verder terugdringen van huiselijk geweld en kindermishandeling.

We stelden een set van indicatoren op, die we hanteerden als onderzoekskader. De indicatoren moesten aan de volgende eisen voldoen:

Logica De indicatoren volgden de werkstroom in de praktijk
Eenvoud Ze moesten relatief makkelijk en duidelijk in te vullen zijn door de samenwerkingspartners in de regio’s
Helder Ze moesten eenduidig te interpreteren zijn
Vergelijkbaar Ze moesten vergelijkingen tussen regio’s mogelijk maken
Ontwikkelgericht Ze moesten leereffecten voor beleid en uitvoering kunnen opleveren

Uitvoering: interviews, casuïstiek en storytelling

We spraken met een kleine honderd professionals en hun leidinggevenden, die we vroegen wat er was veranderd, hoe dat verschilde van vroeger, wat het had uitgemaakt als het beleid niet was aangepast (“what if”) en of ze hun werk nu beter konden doen. We vroegen naar onderbouwing van hun professionele mening of het beleid wel of niet werkte. Waar kon je dat aan zien? Hadden ze voorbeelden? Wat zeiden hun collega’s? Hoe verliep de samenwerking met professionals van de andere organisaties? En wat moest er beter?

Aan leidinggevenden vroegen we of ze extra menskracht en middelen hadden moeten inzetten, of ze merkten dat het aantal meldingen daalde, of zaken sneller konden worden afgehandeld en of de samenwerking met de andere organisaties was verbeterd.

En we gingen op zoek naar casuïstiek en andere vormen van “storytelling”. Dat zijn effectieve manieren om te verantwoorden of en hoe beleid werkt (of niet werkt).

Resultaat: rode draden uit de praktijk en conclusies over impact en kwaliteit

Het leverde een schat aan praktijkinformatie op, die te vinden is in het landelijke indicatorenrapport (klik rechts om het rapport van de VNG site te downloaden). Hierin staan geen irreële uitspraken (“door Veiligheid Voorop is het aantal gevallen van huiselijk geweld met 13 procent teruggedrongen”) maar zeven rode draden uit de praktijk en vier conclusies over impact en kwaliteit. Meer dan voldoende basis om van te leren en te besluiten wat zinvol beleid is en wat niet.

Reacties? Ervaringen delen? Mail ons!

–> Download rapport <–

Andere recente projecten

De Leidse Limes

Uitgelicht: De Leidse Limes Door Ute Jansen Op 17 mei hadden we bij Blaauwberg leuk bezoek: de klassen 4 en 5 van het Zuyderzee Lyceum in Emmeloord en hun begeleiders. Ze [...]

Indringend gesprek over huiselijk geweld

Bekijk hier de livestream van de opening van de tentoonstelling "Wij Doorbreken de Cirkel van Geweld" van 12 mei. Een buitenexpositie met portretten van 29 slachtoffers en voormalig plegers van huiselijk geweld en kindermishandeling. Met Jeroen in de rol als gespreksleider.

Mooi staaltje toegepaste sociologie: isotypen

In dit bericht treft u alle informatie over 'onze' tentoonstelling over isotypen aan. gepresenteerd in het ACEC gebouw te Apeldoorn. Met een link naar de vrij toegankelijke online tentoonstelling, een compacte video met betoog en een fraai vormgegeven boekje.

Leergang Toekomstperspectief Niet-stedelijke Regio’s

We presenteren een interactief kennisprogramma van vier dagen met analyse, cijfers, vergelijking en duiding.  Voor iedereen die bezig is met Omgevingsvisies, regionale strategieën en gebiedsontwikkeling buiten de steden. U kunt zich nu aanmelden.

Neem contact op

Neem contact met ons op via bijgaande contactgegevens. Wij komen spoedig met een reactie.