En weer is Berlijn een interessant voorbeeld. In grote delen van de stad kom je met 15 minuten lopen heel veel tegen. Overal is wel een werkplaats, een cursuslokaal, een parkje, een kroeg. En inderdaad ogen veel straten meer als ontmoetingsplek dan als verkeerscorridor. Het is een grappige paradox: die 15 minuten stad is eigenlijk de terugkeer van het ouderwetse dorp, maar dan in een hoogstedelijke verpakking.

De 20 minuten stad – wat zijn 5 minuten meer of minder – verbeeld in een infographic

De bestuurlijke eenheid ‘Berlijn’ bestaat sinds 1920. Toen werden 7 stadsgemeenten en 59 plattelandsgemeenten samengevoegd. In Duitsland zijn bestuurlijke herindelingen maar net iets minder gevoelig dan in Nederland. Maar 1920 was een ‘window of opportunity’. In de chaos na afloop van de Eerste Wereldoorlog, was er plaats voor een grootschalig besluit. Zo ontstond een bestuurlijke eenheid van 878 vierkante kilometer.

Het besluit van 1920 bleek stabiliteit te brengen. Zelfs in de tijd van de Duitse deling (1949-1990) bleven de grenzen van 1920 intact. Complete dorpen en parklandschappen vallen binnen die grenzen. Dat je toch echt in Berlijn bent, merk je als toerist vooral aan het geïntegreerde vervoerssysteem: je kunt echt overal komen.

Is 878 km2 groot? De grootste Nederlandse gemeente van dit moment – Súdwest-Fryslân – telt er 578. Meer dan 900 zelfs, als je het water meerekent. Dat komt aardig in de buurt van Berlijn. Súdwest-Fryslân heeft die omvang niet met een ‘1920 moment’ bereikt. Het is in vijf of zes stappen gegaan. Het gebied is bezaaid met voormalige gemeentehuizen. Daaronder de historische stadhuizen van vijf van de Friese Elfsteden. Eigenlijk is het gebied decennia lang bestuurlijk van tussenfase naar tussenfase gerold. Achteraf had alle energie van de herindelingen misschien beter besteed kunnen worden: pak het in één keer groot aan, breng daarmee rust en gebruik die rust om een mozaïek van ecosystemen naar Berlijns model te koesteren.

De 15 minutenstad en de dorpsheid van een wereldstad. Best een aardige opbrengst van een korte citytrip om mee te nemen naar een volgende leergang.