Leidenkunde is het ‘vlaggenschip’ van het programma voor kennisdeling van Blaauwberg. Het programma van vier dagdelen plus ’terugkomdagen’ is een in volkomen vrijheid geprogrammeerde visie op de stad. We zijn blij met het vertrouwen van de Gemeente Leiden om een minimumafname te garanderen. En daarbij een vast programmaonderdeel te vullen van het introductieprogramma voor nieuwe ambtenaren.

Maar we doen ook veel in opdracht. Dit najaar gaat het om:

• Een leergang ‘Common Ground’ voor ambtenaren van afdelingen economie, sociale zaken, onderwijs en ruimte van een grote stad. Doel is om verkokering te doorbreken, elkaars taal en taak te herkennen en bijvoorbeeld ‘armoedebestrijding’ aan te pakken als de spreekwoordelijke taart waarvan elke discipline een punt te pakken heeft
• Een leergang ‘strategische verkenning’ voor de ambtenaren van drie samenwerkende gemeenten. Doel is te achterhalen wat er tussen 2022 en 2030 op de gemeenten afkomt en hoe de lokale politiek op een goede manier keuzes kunnen worden voorgelegd
• Een leergang voor de staf van een welzijnsorganisatie. Doel is inspiratie en professionalisering, breder kijken dan alleen de prestatieafspraken met de subsidiërende gemeente.

Een leergang voor uw organisatie of netwerk over uw eigen gemeente/regio of beleidsveld? Neem contact met ons op!

Eigenlijk gaat het steeds om hetzelfde: het vergroten van de professionele autonomie van de deelnemers.

Hoe zit dat in elkaar?

Voor het produceren van voedsel, energie, onderdak en gebruiksproducten is steeds minder arbeid nodig. Ooit werkte 95% van de beroepsbevolking in de primaire productie. Als we tegenwoordig de werkenden in de bouw, de industrie, de landbouw en het transport bij elkaar optellen, komen we op ongeveer een 25%. En ook binnen die primaire sectoren werken mensen vaak niet meer met goederen, maar met ontwerp, planning en communicatie.
De goederengerichte economie werd kortstondig opgevolgde door de informatiegerichte economie. Dat was de tijd zo tussen 1950 en 2000 van het klassieke kantoor: de lange gangen met aanliggende kamers voor een of twee bureaus. Oude foto’s van het interieur van bankkantoren laten dat proces nog goed zien: de afhandeling van geldzaken vergde veel menselijke handelingen. Wie nu een van de overgebleven bankkantoren binnenloopt, zal er niets meer van herkennen. Sommige kantoren lijken wel een galerie of een koffietent: kunst aan de muur, ‘sfeergebieden’, een bar. De geldzaken zijn door algoritmen overgenomen. Naar de bank ga je nog voor menselijk contact, voor een adviesgesprek, voor kennisuitwisseling. En dat moet een ‘warme’ omgeving.  

Wat overblijft aan arbeid en waar de groei van werkgelegenheid in zit, is ‘mensgericht werk’. In een kenniseconomie valt ‘werken’ bijna samen met ‘praten’. Daarom klopt er tot op heden ook helemaal niets van al die voorspellingen dat de computers alle banen wegsaneren. Er komen gewoon andere banen voor terug: banen met menselijk contact. Die behoefte blijkt onvoorstelbaar groot en dankzij de hyper efficiënte productie van goederen blijft er nu geld over om van praten betaald werk te maken. Natuurlijk gaat dat contact ergens over: over hulp, gezondheid, onderwijs, coaching, ontwerpen, planning, creativiteit, kennis, beleid, verkoop, noem maar op. Dat werk wordt steeds gelaagder en de kwaliteitseisen steeds hoger. Het aantal banen op instructieniveau neemt af. Het aantal banen waar je je zelfstandig moet zien te redden in een zich ontwikkelende situatie, neemt toe. We zien dat terug in onze kwalificatiestructuur. Nog maar een generatie geleden kon je met een cursus ‘kinderleidster’ worden in een gastouderopvang. Er was zelfs een opvatting dat een moeder ‘van nature’ op kinderen kan passen. Terwijl op dit moment plannen in de maak zijn om van de ‘pedagogisch medewerker’ in de kinderopvang een hbo-geschoold beroep te maken. Want het gaat niet meer om oppassen, het gaat om een ‘voorschool’, om achterstand voorkomen, om talent ontplooien.   

De organisatie van het beroepsleven loopt nog achter op deze trend. 40% van de werkenden beschikt inmiddels over een hbo- of wo-diploma, maar de werkcultuur in veel organisaties is vaak nog echt een ‘managerscultuur’: een cultuur waarin mensen verwachten dat ‘leidinggevenden’ hen vertellen wat ze gaan doen.

Wat we in de Blaauwberg-leergangen doen, is het laten zien van de ‘metselaarsmetafoor’ aan kenniswerkers. U kent de metafoor vast:

“In het haar 1250 komen drie metselaars thuis. De eerste zegt: ik heb stenen gestapeld’. De tweede zegt: ik heb de fundering voor een muur gelegd in de oostelijke zijbeuk’. en de derde zegt: ‘Ik heb aan de kathedraal gewerkt”.

De derde metselaar heeft het het moeilijkst. Je moet bij deze metafoor weten dat aan een kathedraal soms meer dan twee eeuwen werd gewerkt. De derde metselaar werkte aan iets reusachtigs, waar hij het eindresultaat nooit van zou zien. Maar hij kon zichzelf wel in de geschiedenis plaatsen en in de context van een kathedralen bouwend continent. Hij was verbonden met professiegenoten in binnen- en buitenland en wisselde daar kennis mee uit. Hij had te maken met een instabiele aanvoer van materiaal, met wijzigende voorkeuren van sponsors. Hij moest dealen met opvattingen van z’n voorgangers en met veranderingen van latere bouwmeesters. Hij had te schakelen tussen micro en macro. Hij moest voortdurend improviseren om zijn eigen bijdrage te plaatsen in het grote geheel. De kathedralen van onze eeuw zijn geen gebouwen, maar abstracties en sociale constructies: je werkt aan armoedebestrijding, aan een multifunctionele stad, aan gelijke kansen. Maar dat staat allemaal niet op je visitekaartje. Dat moet je er zelf bij bedenken.

De leergangen helpen bij het vergroten van je beroepsautonomie: niet vergeten wat de instructie- en managementcultuur van je verlangt (de eerste metselaar); maar wel die instructies linken aan een groter geheel en een langere termijn (de tweede metselaar. En tenslotte aan perspectieven die je eigen handelen weliswaar ontstijgen, maar net zo goed bepalend is voor jouw bijdrage aan het geheel.